Ο πατριωτισμός της κρίσης

Δέκα χρόνια μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η οικονομική και κοινωνική κρίση καλά κρατεί αφήνοντας στην κοινωνία καθημερινά τα σημάδια της με δραματικές αλλαγές στην χώρα. Η χρεοκοπία ήταν μόνο η αρχή, ίσως και η αφορμή για να αναδειχθούν διχαστικές λογικές, ακραία πόλωση, αλλά και αμφισβήτηση των κανόνων του δημοκρατικού παιχνιδιού.
Ιστορικά, σε περιόδους κρίσης η έννοια της πατρίδας επανέρχεται με ιδιαίτερη δυναμική στον δημόσιο διάλογο. Όμως, η συζήτηση δεν αφορούσε στο πώς θα προσδιοριστεί τι είναι πατριωτικό σήμερα και πώς επαναδιατυπώνεται ο ορισμός του σύγχρονου πατριωτισμού˙ αντιθέτως, η πατριδοκαπηλία πρωτοστάτησε, η δημόσια συζήτηση εγκλωβίστηκε σε έναν διαχωρισμό καλών και κακών, στην αναζήτηση των προδοτών της πατρίδας˙ βρέθηκαν πολιτικές δυνάμεις και κινήσεις πρόθυμες να εμπορευθούν μίσος και διχασμό˙ διατέθηκαν και πάσης μορφής βήματα λόγου να τα διασπείρουν στην κοινωνία, στήθηκαν κρεμάλες. Μέχρι και ναζιστικά μορφώματα προσπάθησαν να μονοπωλήσουν την έννοια του πατριωτισμού, τι οξύμωρο (!) και πόσο λυπηρό ότι βρήκαν και ανταπόκριση. Το μεταπολιτευτικό κεκτημένο αμφισβητήθηκε και, για πρώτη φορά μετά την χούντα, έκανε την εμφάνιση της η ρητορική του «ενός νέου εθνικισμού» που αμφισβήτησε ευθέως τον πατριωτισμό των αντιπάλων του.
Η έννοια της πατρίδας έχει ταλαιπωρηθεί. Η κατάχρηση που έχει υποστεί, ιδίως από εθνικιστικές και φασιστικές ομάδες, οδηγεί συχνά στο μπέρδεμα του πατριωτισμού με τον εθνικισμό, με συνέπεια παράλληλα δυνάμεις «δήθεν» προοδευτικές να την αποστρέφονται λοιδορώντας και βάζοντας ταμπέλες σε όποιον ανιδιοτελώς την επικαλείται. Είτε πρόκειται όμως για μια ταύτιση σκόπιμη, είτε για ένα αποτέλεσμα σύγχυσης, στις μέρες μας είναι απαραίτητο να οριοθετήσουμε τι είναι πατριωτικό και ποιο το νόημα του συγχρόνου πατριωτισμού, που ταυτίζεται με την προσπάθεια ανάκτησης της εθνικής αξιοπρέπειας και της ανασυγκρότησης της χώρας.
Ο σύγχρονος πατριωτισμός δεν μπορεί και δεν πρέπει να εξαντλείται στα επιτεύγματα των προγόνων μας, αλλά να εμπνέεται απ’ αυτά, από την παράδοση, να στοχεύει στην ανεξαρτησία της πατρίδας από κηδεμόνες και σωτήρες, να πιστεύει στις δυνατότητές μας, να μην είναι μοιρολατρικός και να δημιουργεί τις αναγκαίες προϋποθέσεις, ώστε να μην χρειάζονται άλλες θυσίες. Ο σύγχρονος πατριωτισμός, δημοκρατικός και προοδευτικός, προωθεί τις αξίες της δημοκρατίας, ωθεί στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων μας στην παιδεία, στην έρευνα και στην τεχνολογία, αλλά και σε μια σύγχρονη πατριωτική εξωτερική πολιτική που δεν είναι φοβική, ούτε ενδοτική, αλλά αξιοποιεί την στρατηγική μας θέση. Πατριωτισμός δεν είναι το μίσος και οι κραυγές, ο φανατισμός κι η μισαλλοδοξία, αλλά να αναγνωρίζεις τις ευκαιρίες και τις απειλές στις διεθνείς σχέσεις, να επιδιώκεις το μέγιστο όφελος, να παλεύεις να καταστήσεις την Ελλάδα ισχυρή, εγγυήτρια ειρήνης και σταθερότητας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με δυνατή φωνή, πρωταγωνίστρια στην Ενωμένη Ευρώπη.
Σήμερα πατριωτικό είναι να προστατεύεις τη χώρα σου από τις παθογένειές της, να υπερασπίζεσαι την αξιοκρατία, να προωθείς την διαφάνεια και την λογοδοσία. Πατριωτικό είναι να εξασφαλίσεις την άμβλυνση των ανισοτήτων και την εξαφάνιση των διακρίσεων κάθε είδους.
Πατριωτικό είναι να πολεμήσεις το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας που εξελίσσεται σε εφιάλτη. Πατριωτική πολιτική είναι η υιοθέτηση μιας στρατηγικής αύξησης των γεννήσεων και περιορισμού της μετανάστευσης νέων ανθρώπων, μέσω πολιτικών που θα εξασφαλίζουν το ευνοϊκό κοινωνικό και εργασιακό περιβάλλον, για την δημιουργία οικογένειας και την παραμονή των νέων στην Ελλάδα.
Πατριωτικό επίσης είναι να προστατεύεις την γλώσσα μας, την πολιτιστική και πολιτισμική κληρονομιά, τα ήθη και έθιμα μας, να μελετάς την Ιστορία μας.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται ένας σύγχρονος πατριωτισμός, αληθινός, προοδευτικός, να αλλάξουμε όσα ταπείνωσαν τη χώρα. Χρέος της δημοκρατικής παράταξης είναι να μην χαρίσει την πατριωτική ευαισθησία και αγωνία των Ελλήνων και τον πατριωτικό λόγο στην ακροδεξιά, σε επαγγελματίες πατριδοκάπηλους και ναζί. Είναι καθήκον κάθε προοδευτικού πολίτη να αγκαλιάσει, να πιστέψει, να κινητοποιηθεί από τον σύγχρονο πατριωτισμό, ώστε να οραματιστούμε το μέλλον της Ελλάδας που μπορούμε και θέλουμε.