4η βιομηχανική επανάσταση. Απειλή ή ευκαιρία;
Τα τελευταία 11 χρόνια ήρθαμε αντιμέτωποι με ριζικές, επώδυνες συχνά, αλλαγές˙ δημοσιονομικός εκτροχιασμός και μια πανδημική κρίση που έπληξε βεβαιότητες και δεδομένα, όμως έφερε στην ζωή μας ταχύτατα και αλλαγές απτόμενες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Η 1η εκβιομηχάνισε την παραγωγή, η 2η με τον ηλεκτρισμό την μαζικοποίησε, ενώ στην 3η πληροφορική και ηλεκτρονικοί υπολογιστές την αυτοματοποίησαν. Η 4η θα μεταμορφώσει όχι μόνο την βιομηχανία και την οικονομία, αλλά σχεδόν τα πάντα.
Αυτοματοποίηση, τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, διαδίκτυο των πραγμάτων και επιστήμη των δεδομένων θα επηρεάσουν ποικιλοτρόπως την ανθρώπινη δραστηριότητα και τις γεωπολιτικές σχέσεις. Η υιοθέτηση τεχνολογιών της 4ης Β.Ε. θ’αλλάξει ριζικά τον τρόπο ζωής μας, εργασία, εκπαίδευση, περιβάλλον, υγεία, αλλαγές που πολλές απ’αυτές θα βελτιώσουν την καθημερινότητά μας˙ θα λειτουργήσει καταλυτικά για τις επιχειρήσεις βελτιώνοντας την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητά τους.
Η βελτιστοποίηση πχ της αγροτικής παραγωγής, με εξοικονόμηση πόρων, αποτελεί ένα παράδειγμα για το θετικό αντίκτυπο των τεχνολογικών εξελίξεων.
Φυσικά, κάθε μεγάλη αλλαγή συνοδεύεται από κινδύνους.
Σημαντικό πρόβλημα οι θέσεις εργασίας που θα εξαφανίσει η εισαγωγή ρομποτικών συστημάτων στην βιομηχανία και την παραγωγική διαδικασία, ειδικά θέσεις χαμηλών αμοιβών και εξειδίκευσης. Εκατομμύρια εργαζόμενοι θα βρεθούν χωρίς δουλειά, με τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις να μιλούν για το 1/5 του σημερινού εργατικού δυναμικού παγκοσμίως το 2030.
Η αύξηση της ανεργίας, η συνακόλουθη όξυνση των ανισοτήτων, και μεταξύ περιοχών του πλανήτη, θα οδηγήσει σε αύξηση μεταναστευτικών ροών. Μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι θα επιδιώξουν να μεταφερθούν από αναπτυσσόμενες χώρες, όπου βρέθηκαν λόγω χαμηλού εργατικού κόστους, προς χώρες με ανεπτυγμένο τεχνολογικό περιβάλλον και εξειδικευμένο προσωπικό, με συνέπεια στρατιές ανέργων σε αναπτυσσόμενες χώρες ή με εργατικό δυναμικό χαμηλής εξειδίκευσης να στραφούν στις πλουσιότερες χώρες του δυτικού κόσμου, με απρόβλεπτες κοινωνικές και γεωπολιτικές συνέπειες.
Ταυτόχρονα γεννιούνται ερωτήματα για την δημοκρατία, την ηθική, την δύναμη που συσσωρεύουν τεχνολογικοί κολοσσοί.
Ο όγκος των αποθηκευόμενων πληροφοριών και ο τρόπος χρησιμοποίησής τους, η προστασία των προσωπικών δεδομένων, η πρόσβαση σε αυτά, αλλά και ζητήματα ιδιωτικότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να μας απασχολήσουν άμεσα.
Στην χώρα μας οι όποιες προσαρμογές, για να ακολουθήσουμε τις εξελίξεις, πρέπει να επικεντρωθούν σε 3 σημεία.
Πρώτον, στις επιχειρήσεις και στις επενδύσεις σε τεχνολογία και εξοπλισμό, στην υιοθέτηση σύγχρονων παραγωγικών διαδικασιών, μετάβαση στην ψηφιακή εποχή, ως παράγοντα επιβίωσής τους.
Δεύτερον, ως προς τις ίδιες τις επιχειρήσεις, απαιτείται η επανακατάρτιση του προσωπικού, η απόκτηση κατάλληλων δεξιοτήτων ανταποκρινόμενων στις αλλαγές. Οι εργαζόμενοι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της επιχείρησης˙ η επένδυση στις γνώσεις και στην επάρκειά τους εφόδιο στην απόκτηση συγκριτικού πλεονεκτήματος.
Πέραν των ψηφιακών δεξιοτήτων, συναισθηματική νοημοσύνη, ικανότητα επικοινωνίας, συνεργασίας, αναλυτική σκέψη, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων είναι σημαντικές δεξιότητες, που θα βοηθήσουν τους εργαζομένους να αναβαθμίσουν την εργασία τους, να ανταπεξέλθουν στις νέες απαιτήσεις.
Στοίχημα και η προσαρμογή όλων των βαθμίδων του εκπαιδευτικού συστήματος στις εξελίξεις. Να καταφέρουμε να δώσουμε στα παιδιά μας εργαλεία πορείας στον απαιτητικό νέο κόσμο.
Η 4η Β.Ε. είναι ήδη εδώ, μαζί και οι αλλαγές που φέρνει. Ας μην τις φοβηθούμε, ας προετοιμαστούμε, ας αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες, ας μην μείνουμε πίσω. Στο χέρι μας είναι οι εξελίξεις ν’ αποτελέσουν, όχι εφαλτήριο διεύρυνσης ανισοτήτων, αλλά παράγοντα ευημερίας και δίκαιης ανάπτυξης.
Δημοσιευτηκε στην Political στις 10/6/2021
Ο Γιάννης Ανδρέου είναι μέλος της Κ.Π.Ε του Κινήματος Αλλαγής και Αν.Γραμματέας του Τομέα Κοινωνικής ένταξης και συνοχής
