Το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας αποτελεί ζοφερή πραγματικότητα που εξελίσσεται σε εφιάλτη με προβλέψεις δυσοίωνες. Πρόβλημα που απειλεί την ίδια την ύπαρξη της χώρας. Η αντιμετώπισή του απαιτεί μια πιο ολιστική και στοχευμένη προσέγγιση.
Ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται και γερνάει. Το 2020 ήταν η χρονιά με το χειρότερο ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων, με 46.000 θανάτους περισσότερους από γεννήσεις. Η αμέσως προηγούμενη χειρότερη επίδοση ήταν το 2019. Οι περίπου 85.600 γεννήσεις του 2020 είναι επίσης αρνητικό ρεκόρ. Προκαλεί ανησυχία ότι το 2020 συμπληρώθηκαν δέκα συνεχόμενα έτη αρνητικού ισοζυγίου γεννήσεων-θανάτων. Από τις περίπου 118.000 γεννήσεις πριν το 2010, πέσαμε στις περίπου 85.000 το 2019.
Παρομοίως αποθαρρυντικά και τα στοιχεία για την γήρανση του πληθυσμού. Ενδεικτικά, ο παιδικός πληθυσμός (0-14 ετών) θα μειωθεί και, από περίπου 1.600.000 σήμερα, θα πέσει στις περίπου 907.000 το 2080. Πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει ότι ο ελληνικός πληθυσμός τα επόμενα 50 χρόνια θα συρρικνωθεί κατά 20% (5% η αντίστοιχη μείωση σε ευρωπαϊκό επίπεδο), φτάνοντας το 2050 στα 8,3 εκατομμύρια και το 2080 στα 7,2.
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για τα αίτια του δημογραφικού. Η δύσκολη οικονομική κατάσταση, οι χαμηλοί μισθοί και η επισφαλής απασχόληση, η μαύρη εργασία, το κόστος στέγασης, τα ατελείωτα ωράρια και η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, η μετανάστευση 500.000 συμπολιτών μας, η υπερφορολόγηση. Όλα συγκλίνουν σε ένα συμπέρασμα. Η αβεβαιότητα για το μέλλον ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για το δημογραφικό πρόβλημα.
Επίσης, ενώ έχουμε σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα, το ελληνικό κράτος συνεχίζει να πνίγει φορολογικά την ελληνική οικογένεια. Χαρακτηριστικά, από τον μισθό ενός εργαζομένου με δύο παιδιά το 31,7% πάει σε φόρους (χωρίς να υπολογίζουμε τους έμμεσους) έναντι 24,4% κατά μ.ο. στις χώρες του ΟΟΣΑ.
Μειωνόμαστε και γερνάμε, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας, την μετάβασή της στην ψηφιακή εποχή, την αμυντική της θωράκιση, το ασφαλιστικό. Δεν είναι αμελητέοι οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι που προκύπτουν, ειδικά από το γεγονός ότι η Τουρκία θα προσεγγίσει τα 100 εκατομμύρια πληθυσμό, ενώ εμείς θα κινδυνεύουμε να επιστρέψουμε στα μεταπολεμικά επίπεδα.
Το εφάπαξ βοήθημα που έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη για κάθε γέννηση είναι μεν βοήθεια, αλλά από μόνο του δεν φθάνει. Η λύση σε ένα πολύπλοκο πρόβλημα πρέπει να συνυπολογίζει πολλές συνιστώσες και να λειτουργεί συμπληρωματικά με αντίστοιχες πολιτικές για την εργασία, την οικογένεια, τη μητρότητα, το παιδί.
Χρειάζεται ένα ευνοϊκό κοινωνικό και εργασιακό περιβάλλον, ενίσχυση της εργασίας, των δικαιωμάτων της εργαζόμενης μητέρας, βελτίωση του εισοδήματος των νέων ανθρώπων. Να αισθανθούν και πάλι ασφάλεια. Επίσης γενναία φορολογικά κίνητρα, παροχή εκπτώσεων (πχ μηδενικό Φ.Π.Α.) σε βρεφικά είδη, στεγαστικά επιδόματα. Επίσης, οικονομική βοήθεια για όσα ζευγάρια η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αποτελεί μονόδρομο, αλλά το υψηλό της κόστος είναι απαγορευτικό.
Τα επόμενα χρόνια είναι κρίσιμα για να αποφευχθεί η δημογραφική κατάρρευση. Το δημογραφικό πρέπει να αποτελέσει την πρώτη μας προτεραιότητα, να χαράξουμε επειγόντως μια τολμηρή δημογραφική πολιτική που θα συνυπολογίζει κάθε πτυχή του προβλήματος.
Η λύση δεν θα βρεθεί σε συνέδρια αμφιβόλων κινήτρων. Η λύση είναι αλλού. Ασφάλεια είναι η μαγική λέξη.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Political στις 24/6/2021
Ο Γιάννης Ανδρέου είναι μέλος της Κ.Π.Ε του Κινήματος Αλλαγής και Αν.Γραμματέας του Τομέα Κοινωνικής ένταξης και συνοχής
